Toplum Sözleşmesi/Jean Jaques Rousseau(3)

Devleti zorla ele geçirenler, normal koşullarda asla kabul etmeyeceği yıkıcı yasaları bu kez bulunduğu olağanüstü koşullardaki yılgısını fırsat bilip tekrar dayatmak için kargaşa çıkarır ya da çıkmış kargaşaları fırsat bilirler.

Devletin sağlamlaşmasını mı istiyorsunuz, aşırılıkları birbirlerine olabildiğince yaklaştırın ne fazla varlıklılara ne de dilencilere izin verin. (Orta sınıfın güçlendirilmesi esastır.)

Ama kurulan düzen kötüyse, düzenin iyileşmesini engelleyen yasaları neden temel yasalar olarak kabul etmeli ki? Hem bir halk her durumda, kendi yasaları en iyi yasalar olsa bile, onları değiştirme hakkını elinde bulundurur; kendine kötülük etmek istiyorsa onu kim engelleyebilir ki?

Yüksek görevlilerin sayısı ne kadar fazla olursa, yönetim de o ölçüde zayıf olur.

Hem yasaları yapanın onu uygulaması hem de halkın oluşturduğu gövdenin dikkatini genel konulardan alıp bölümsel nesnelere yöneltmesi iyi değildir. Kamusal işlerde en tehlikeli şey, özel çıkarların etkisidir ve yönetimin yasaları kötüye kullanması da yasa koyucunun, bölümsel düşüncelerinin önlenemez sonucu olan yozlaşmasından daha az kötüdür.

İyi yasalar daha iyilerinin yapılmasına neden olur, kötüler de daha kötülerinin.

Ayrıca herkes istediği düşünceyi benimsemekte özgürdür; egemen varlığın bunu bilip öğrenmeye hakkı yoktur; çünkü öte dünyada hiçbir yetkisi olmadığı için, uyruklarını orada bekleyen şey onu ilgilendirmez. İş ki, bu dünyada iyi birer yurttaş olsunlar.