Gerçek Özgürlük-Doğan Cüceloğlu (3)

Kadercilik genel anlamda insanların hayatlarını kontrol altında tutmak ve yönetmek için çaba harcamayarak kendilerini olayların akışına bırakması demektir. Kader inancı ile kadercilik anlayışı aynı şey değildir. Kadercilik anlayışına göre, başa gelecekler önceden bellidir ve olacağa çare yoktur, yazgı değiştirilemez, o halde kadere teslim olmak gerekir. Bu anlayışta başarı kişisel kontrole bağlı değildir. (Mümin Sekman s.293)

Kader inancı, yaşamından ne kadar sorumluluk aldığınla ilgili. Kadere inanan bir insan olarak ben, içinde bulunduğum durumda seçimlerimi özenle yaparım, elimden gelenin en iyisini yapmaya gayret ederim, en nihayetinde ortaya çıkan sonucu anlar, üzerinde düşünür, uğraşmaya devam ederim, ama istediğim olamadı diye kendimi öldürmem, tevekkül sahibiyimdir.

Ne demek tevekkül sahibi olmak? Yani kendi gücümün yetişemediği, denetimim dışında şeyler olduğunu bilirim ve onları değiştiremediğim için kendimi hırpalamam. Bu anlamda elimden gelenin en iyisinin yaparak kaderimi oluşturacağımı bilirim. Kadercilik anlayışında ise şöyle düşünürüm; ‘ben ne yaparsam yapayım ne olacağı evvelden belirlenmiştir, hiç uğraşmama gerek yok. O nedenle Allah bana ne vermişse onunla yetinirim, fazlasını veya farklı bir şeyi istemem. Allah, benim seçimlerimin ötesinde, benim kaderimi zaten tanımlamış ve belirlemiştir.’

‘Kadere inananlar çalışkan, kaderciler tembel olur. Ayrıca, kadere inananlar kendi yaşamlarından sorumluluk alır, kaderciler hiçbir şeyden sorumluluk almaz.’

Gelişmemiş, hasta bireyler gibi, hasta toplumlar da çözüme götürmeyen bazı davranışları tekrar edecek ve ortaya çıkan sonuçları komplo teorileriyle açıklayacak, kendilerine hiç sorumluluk almadan başkalarını suçlayacaktır. Ya da teslimiyetçi bir kadercilik anlayışına sığınacaktır.