Her Zamanki Gibi-Morgan Housel (1)

Dünya ne kadar değişirse değişsin, insan duyguları değişmez. Rakamları ölçmek kolaydır, takibini yapmak kolaydır, formülleştirmek kolaydır; ancak duyguların ve hormonların biçimlendirdiği insan bir matematik denklemine indirgenemez. Ölçülmesi ve açıklanması zor olan, ayrıca asıl amaçtan kopuk görünebilen insan davranışlarını her zaman için hesaba dahil etmek gerekir.

Dünya bugün nasıl görünürse görünsün, bir şey bugün ne kadar bariz ve net olursa olsun, kimsenin düşünmediği küçük bir tesadüf yüzünden, yarın her şey değişebilir. Birçok şey kontrolümüz dışındadır. Yüksek olasılıklı küçük olaylar birleşir ve birbirini besleyerek bütünleşir. Uzun bir zaman diliminde bir araya gelen küçük değişiklikler, olağanüstü değişimler yaratır.

Değişimi şaşırtıcı ve heyecan verici olduğu için dikkatimizi çeker. Ancak hiçbir zaman değişmeyen davranışlar tarihin en güçlü dersleridir; çünkü gelecekte bizi nelerin beklediğini önceden gösterirler. Sizin geleceğinizi. Herkesin geleceğini. Kim olursanız olun, nereli olursanız olun, kaç yaşında olursanız olun veya ne kadar para kazanırsanız kazanın, insan davranışlarından öğrenebileceğiniz zamansız dersler vardır ve bunlardan bazıları sonsuza dek öğreneceklerinizin en önemlileridir.

Hisse senedi piyasalarının önümüzdeki yıl (veya herhangi bir yıl) ne yapacağını hiç bilmiyorum. Ama insanların hırsa ve korkuya olan güçlü eğilimlerinin asla değişmeyeceğine çok inanıyorum.

Önümüzdeki on yılda hangi şirketlerin egemen olacağını bilemem. Ama şirket liderlerinin nasıl başarı sarhoşu olduklarını, tembelleştiklerini, kibire kapıldıklarını, sonunda da üstünlüklerini kaybettiklerini söyleyebilirim. Bu hikaye yüzlerce yıldır değişmedi, hiçbir zaman da değişmeyecek.

Bundan 50 yıl sonra dünyanın nasıl bir yer olacağını tahmin etmek imkansız. Ancak insanların hırs, korku, fırsatlar, sömürü, risk, belirsizlik, kabile bağları ve sosyal çevrenin ikna etkisiyle ilgili tutumlarının aynı kalacağını öngörebileceğimize bahse girebilirim.

Her olay, dünyayı kendi yöntemiyle etkileyen yavrularını doğuruyor. Bu da tahmin yapmayı fazlasıyla zorlaştırıyor. Geçmişteki bağlantıların saçmalığı, gelecektekileri öngörme konusunda güveninizi azaltmalı.